Σύντομη ιστορία  του
Συλλόγου Φίλων του Mozart  
Λώρης Μαργαρίτης και Ida Μαργαρίτη

 O "Σύλλογος φίλων του Mozart" είναι ένας εθνικός φορέας και δημιουργήθηκε αρχικά μέσα από   τις τάξεις του συνιδρυτού του κυβερνητικού  Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης πιανίστα συνθέτη Λώρη Μαργαρίτη  μέλους της 'Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών γύρω στα 1928 και αργότερα η έδρα  μεταφέρθηκε στην Αθήνα.


Διατήρησε για πολλά χρόνια τις καλές σχέσεις και πρακτικές με το"Διεθνές Ιδρυμα Mozarteum" λόγω της ιδιαίτερης σχέσης του ιδρυτού της Λώρη Μαργαρίτη βασικού στελέχους και καθηγητού πιάνου στη "Καλοκαιρινή Ακαδημία" του Ιδρύματος από την προϊδρυτική περίοδο της  1927 έως το 1938 και μετά τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο από το 1949 έως το 1953.  Η τάξη του  διατηρήθηκε έκτοτε από τη συζυγό του Iντα Ρόζενκραντς - Μαργαρίτη  έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960


Ο ιδιαίτερος δεσμός και αλληλοσεβασμός του Μαργαρίτη με τον Βernhard Paumgartner  ιδρυτού της Καλοκαιρινής Μοτσάρτειας Ακαδημίας και βασικό αναγεννητή του Μοτσαρτέουμ  αλλά και με τον   συνεργάτη αναπληρωτή του καθηγητή Eberhard Preussner, τον βαρώνο  Freiherr Viktor von Seiller και τους αδελφούς Heinz και Robert Scholz, την Clara Haskil, τον Bruno Walter, τον Ηermann Scherchen, την Lili Lehmann και άλλους δημιούργησε  ένα σταθερό και δημιουργικό εκπαιδευτικό περιβάλλον συνεργασίας που απέκτησε  διεθνή φήμη με πολύ σημαντικούς   αποφοίτους.
 
Ο σκοπός του Συλλόγου είναι η μελέτη, η έρευνα και διδασκαλία της μουσικής του Mozart αλλά και η διάδοση της στην Ελλάδα και  αλλαχού  με βάση τη κοσμοθεωρητική αντίληψη και τις εκπαιδευτικές εμπειρίες των ιδρυτών του Συλλόγου. Στις μέρες μας ο Σύλλογος διατηρει διακριτικές  σχέσεις με το ίδρυμα Mozarteum  ειδικότερα μετά από σημαντικές αλλαγές   στη θεσμική παραδοσιακή μεταπολεμική λειτουργία των κοινοτήτων και τον τρόπο προβολής της ξεχωριστής παράδοσής τους. Επικεντρώνει κυρίως στις θεωρητικές και εκπαιδευτικές δημοκρατικές παρακαταθήκες του Λώρη και της Ιντας Μαργαρίτη και το ειδικό ιστορικό  βάρος της πνευματικής τους κληρονομιάς που σχετίζεται με τη σημασία των ειδικών σχέσεων  φυσικού και μουσικού περιβάλλοντος, και  της ευθύνης της μουσικής ερμηνείας .

Aνάμνηση συναυλίας του ζεύγους με τη συμφωνική της  Βιέννης υπό τη διεύθυνση του Hans Eichinger  το 1935 όπου ερμηνεύουν το Παθητικό κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Franz Liszt στην επεξεργασία για δύο πιάνα του Richard Burmeister

  Ο Λώρης Μαργαρίτης και η Ιντα Μαργαρίτη αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο για την νεώτερη ελληνική μουσική ιστορία. Οχι μόνο για την ενεργητική συμμετοχή τους στην μουσική ζωή της Ελλάδας αλλά και για το μεγάλο εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό τους έργο σε δύσκολους καιρούς για την Ελλάδα.

Ο Λώρης Μαργαρίτης γεννήθηκε στο Αίγιο απο Ελληνες γονείς  στις 15 Αυγούστου του 1895. Επτά ετών πρωτοεμφανίστηκε στην αίθουσα του Ωδείου Αθηνών και οκτώ ετών έδωσε την πρώτη συναυλία με δικά του έργα στην αίθουσα Ριχάρδου Βάγκνερ του Μονάχου παρουσία της Βαυαρικής Βασιλικής Αυλής.

Ηταν ένα παιδί θαύμα. Οχι μόνον ερμηνευτής αλλά και σοβαρότατος δημιουργός.
 Ο Τhomas Mann  παρευρίσκονταν εκείνη την ημέρα στο κονσέρτο του Λώρη Μαργαρίτη και έγραψε με αφορμή τον μικρό Ελληνα μουσουργό  το διήγημα του DAS WUNDERKIND (TO ΠΑΙΔΙ ΘΑΥΜΑ) το οποίο θεωρείται απο τα αριστουργήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Με σύσταση του αρχιμουσικού της γερμανικής βασιλικής Αυλής λόγω του υψηλού ταλέντου του ο Λώρης μπαίνει υπο την προστασία του γερμανικού κράτους  σε μικρή ηλικία. Παίρνει μαθήματα στην Μουσική Ακαδημία του Βερολίνου φοιτά στο γερμανικό  γυμνάσιο και αργότερα στην Μουσική Ακαδημία του Μονάχου κοντά στον Robert Kahn και τον Bernhard Stavenhagen παρόλο το νεαρό της ηλικίας του. Σε ειδικό πρόγραμμα παρακολουθεί παράλληλα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου  μαθήματα μουσικολογίας και φιλοσοφίας. H παράδοση του Βrahms και η ποιητική των τόνων έπαιζε ένα καθοριστικό ρόλο εκείνη την εποχή. Η συγκέντρωση και καταγραφή της  πραγματικότητας σε ημερολογιακή μουσική μορφή ενός χρονικού  ήταν μια  σημαντική μουσική αποστολή. 

Δίδει συναυλίες στο Μόναχο και το 1915 επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη όπου  συνδιαμορφώνει το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης μαζί με τον Α. Καζαντζή και τον Αιμίλιο ΡΙάδη χαράσσοντας από κοινού μια πρωτοπόρο για την εποχή νέα μουσική πολιτιστική πορεία αναλαμβάνοντας την έδρα διδασκαλίας του κλειδοκυμβάλου.

Στο ΚΩΘ ο Λώρης Μαργαρίτης γνωρίζει, ερωτεύεται και παντρεύεται την μαθήτρια του Ida Rosenkranz όπου μαζί της αχώριστοι πιά στα μετόπισθεν του μετώπου δίδουν συναυλίες με έργα για 4 χέρια για πιάνο υπέρ του Ερυθρού Σταυρού αποδεικνύοντας έμπρακτα την μεγάλη αγάπη τους για την Ελλάδα. Ακριβώς εκείνη την περίοδο αποφασίζουν να ασχοληθούν πιο ιδιαίτερα με την διάδοση του έργου του W.A.Μozart στην Ελλάδα και να δημιουργήσουν ένα κίνημα το οποίο εμβάθυνε στη σύνδεση του ελληνικού πνεύματος με την μουσική του Mozart και την εκπαιδευτική σημασία της ερμηνείας των έργων του μέσα από την ελληνική ψυχοσύνθεση.

Ένα πλήθος άξιων σημαντικών προσωπικοτήτων σπουδαστών από τη Θεσσαλονίκη   αποφοίτησαν από την τάξη του Λώρη Μαργαρίτη στο ΚΩΘ αλλά και στο Μακεδονικό Ωδείο και στην Ακαδημία του Μοτσαρτέουμ. Ανάμεσά τους ο Γιώργος Θυμής, Ο Γιώργος Χατζηνίκος και ο Τώνης Γεωργίου, η Λένα Κοτούβαλη , η Ελένη Παπάζογλου. Ισμήνη Αθανασιάδου – Οικονομοπούλου (α ́ βραβείο το 1951 και σύμπραξη με την ορχήστρα), Αχιλλέας Κολάσης (μοιράστηκε το α ́  βραβείο  κατά  το  ίδιο  έτος  και  ερμήνευσε  το  2ο  κονσέρτο  του  Liszt),   Ρίτα Σαλέμ (Σαβουλίδου), Λίνα Σταματοπουλου,  Φώτης  Ζερβόπουλος  (διορισμένος  από  το  1955  στο  Κ.  Ω.  Θ.),  Βασίλης  Μακρίδης,  Ρίτα  Μπουμπουλίδου, Robert Giaoui, Πηνελόπη Ομούρλογλου, Εύα Αναστασιάδου Στάνγκε  και Εύα Λώλου, Καίτη Οικονόμου. Ανεπίσημα από την τάξη του προς ακρόαση  πέρασαν  στα  πρώτα  τους  καλλιτεχνικά  βήματα  οι  μετέπειτα  σημαντικοί πιανίστες Ivan Moravec και Paul Badura – Skoda.  
O 12χρονος, Daniel Barenboim στα 1961 στην αίθουσα Κεντρικό στην Αθήνα  ερμηνεύει έργα  Στραβίνσκι, Σοστακόβιτς, Μπάρτοκ μαζί με έργα του Λώρη Μαργαρίτη που είχε γνωρίσει προσωπικά λίγα χρόνια πριν.
Μεγάλα κοσμοϊστορικά πολιτικά γεγονότα όπως οι αναστατώσεις στη Βαλκανική, η μικρασιατική καταστροφή  και ο Εθνικός Διχασμός δυσκολεύουν το έργο τους αφάνταστα.
Παρ΄ολα αυτά συνεχίζουν να εμπνέονται από την ίδια την σημασία και αποστολή της μουσικής τέχνης. Σημαντικές προσωπικότητες από τον ακαδημαϊκό χώρο αλλά και από τον ευρύτερο χώρο της πολιτικής ζωής της Ελλάδας αγκαλιάζουν την προσπάθειά τους.  Ποιό θα ήταν το νόημα της μουσικής του Μότσαρτ χωρίς τη σύνδεσή του με την ελληνική πραγματικότητα;
Στο Φεστιβάλ της Σύγχρονης Μουσικής του Σάλτσμπουργκ στα 1920 ο Λ.Μ  παρουσιάζει δικές του συνθέσεις όπως επίσης στο Winterhur της Ελβετίας και στην αίθουσα Musikverein της Βιέννης.
Ο Λώρης προοδευτικά μετά οπό επίσημη πρόσκληση του Felix Petyrek  o οποίος είχε επισκεφτεί τη Θεσσαλονίκη, ως ειδικός απεσταλμένος ευρωπαίκών μουσικών ζητημάτων, γίνεται επιμελητής, ύστερα υφηγητής και καθηγητής στην Ακαδημία Μοτζαρτέουμ του Σάλτζμπουργκ συνεισφέροντας κυρίως στην πραγμάτωση της καλοκαιρινής Ακαδημίας. Η πνευματική προσφορά εκείνης της εποχής έθετε ως προϋπόθεση και την προσωπική δημιουργική συμμετοχή των διδασκόντων ως σημείο ανάδειξης και καλής συνέχειας της κοινής πολύπλευρης ευρωπαϊκής μουσικής  δημιουργικότητας κάτι που δεν συμβαίνει πλέον στις μέρες μας.

 Ως επίσημος προσκεκλημένος των Ρίχαρντ Στράους και Χάνς Πφίτσζνερ,  του προεδρείου του Παγκόσμιου μουσικού Συνεδρίου, σε μία διάλεξη του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό στη Βιέννη τo 1930, o Λώρης Μαργαρίτης τονίζει την αναγκαιότητα και τη σημασία της μουσικής εμβάθυνσης και ανάδειξης των ατμοσφαιρών του αρχαιοελληνικού πνευματικού και ψυχικού πλούτου  στην ειδικότερη  σχέση τους με τη φύση ως ένα διαχρονικό έργο.

Το έργο του αν και μικρό στο συνολό του με μεγάλες απώλειες καταστροφής από τη δίνη δύο πολέμων αποτελεί μία αξιοπρόσεκτη τομή συνάντησης μουσικής-ποίησης μίας μοναδικής στο είδος της Τοndichtung (ποίηση των τόνων) που μπορούσε μέσα από  επίπονους δρόμους ενόρασης και τεχνικής δεξιοτεχνίας να ενσωματώνει και να μεταβάλλει τον εσωτερικό ήχο της ραψωδικής κίνησης σε καθαρή μουσική χωρίς να χρειάζεται μεθόδους συστηματοποίησης των φθόγγων οι οποίες θα στήριζαν μουσικές λογικές επιφάσεις. Ιδιαίτερη απήχηση και αναγνώριση βρήκε το έργο του στην Αυστρία, στην Ουγγαρία του  Μπάρτοκ και του Κόνταλυ, στη Ρουμανία και στη Πολωνία.  Ο δεξιοτέχνης πιανιστας και μουσικολόγος Απόστολος Παληός εξέδωσε σε συνεργασία με τη δισκογραφική ΝAXOS  και τον συνθέτη και μουσικολόγο Κ.Δ.Κακαβελάκη το συνολικό διασωθέν έργο του Λώρη Μαργαρίτη το 2008

Η επική συμφωνία του Λώρη Μαργαρίτη γράφτηκε τμηματικά από το 1928 έως το 1930.
Η πρεμιέρα του  έργου πραγματοποιήθηκε κάτω από τη διεύθυνση του αρχιμουσικού της όπερας της Βιέννης Ούγκο Ράϊχενμπέργκερ το 1931 με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης με εξαιρετική επιτυχία. Ανήκει στην ώριμη περίοδο συνθέσεων του Λώρη Μαργαρίτη  μετά την μουσικοποιητική του σπουδή Στίχοι για πιάνο έργο 10 στην οποία εικόνες και έννοιες προσφερόμενες από τους στίχους συστημα-τοποιούνται σε μουσικά σκίτσα.

Ο Ράϊχενμπέργκερ ήταν ένας από τους σημαντικότερους και εμπνευσμένους αρχιμουσικούς της εποχής του με προϋπηρεσία στο κρατικό θέατρο της πόλης του Άαχεν, στη ορχήστρα της Βρέμης, της Στουτγάρδης και του Μονάχου. Ως αρχιμουσικός της όπερας της Φραγκφούρτης το 1907 διηύθυνε την πρώτη εκτέλεση της Σαλώμης του Ρίχαρντ Στράους και αργότερα το 1909 ως διευθυντής πλέον της βασιλικής όπερας της Βιέννης, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1935, την όπερα Ηλέκτρα του ίδιου  συνθέτη.

Τα λόγια του Ράϊχενμπέργκερ για το έργο του Λώρη Μαργαρίτη ήταν γεμάτα θαυμασμό για τον Έλληνα συνθέτη που μπόρεσε να μεταδώσει την πνευματικότητα της ελληνικής φύσης μέσα από μια μουσική μυθολογική (βουκολική) προσέγγιση τονίζοντας μάλιστα τις διαφορετικές υποστάσεις και μεταμορφώσεις  του Ξένιου Δία μέσα από τη συνερμική προγραμματικότητα του Ομήρου.
 Το 1938 ο Μαργαρίτης λόγω των ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων στη κεντρική Ευρώπη εγκαταλείπει  το Σάτλτσμπουργκ και το Μοτσαρτέουμ.

Ο Λώρης μαζί με την Ιντα έκαναν συχνά περιοδείες στην Ευρώπη προσπαθώντας να κάνουν πιο ευρέως γνωστή την ελληνική δημοτική, λαϊκή και έντεχνη μουσική ερμηνεύοντας και ηχογραφώντας κυρίως σε ραδιοφωνίες επίσης  έργα νέων ελλήνων συνθετών όπως του Νίκου Σκαλκώτα και άλλων.  Εκείνους τους χρόνους δεν υπήρχαν άλλα μέσα διάδοσης εκτός απο τα ζωντανά κοντσέρτα.

Η μουσική που κυκλοφορούσε σε δίσκους ήταν περιορισμένη. Παρ' όλα αυτά το ζεύγος Λώρης και Ιντα κατάφεραν να ηχογραφήσουν αρκετές δικές τους αποκλειστικές και σπάνιες ερμηνείες με μεγάλους δισκογραφικούς οργανισμούς της εποχής. Τα ηχογραφήματα και οι δίσκοι κατα το πλείστον έχουν χαθεί και πιθανόν κάποια να βρίσκονται στην ιδιοκτησία εξειδικευμένων συλλεκτών.


Το 1940 λίγο πριν φτάσει ο β΄παγκόσμιος πόλεμος στην Ελλάδα ο σπουδαίος γερμανός διευθυντής ορχήστρας Ηermann Scherchen που βρισκόταν αυτοεξόριστος στην Ελβετία  πρωταγωνιστής για την ανοικοδόμηση της μεταπολεμικής μουσικής ζωής στη Γερμανία διηύθυνε μεταξύ άλλων στην Αθήνα το κονσέρτο για δύο πιάνα και ορχήστρα σε μι ύφεση K.V. 365 του Mότσαρτ. Ο Λώρης και η Ιντα ήταν οι ερμηνευτές στα δύο πιάνα. Μιά ιστορική ερμηνεία για πολλούς που την θυμούνται ακόμα και που ως σκοπό είχε την υποστήριξη των Ελλήνων μουσικών και της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας ειδικότερα  εκείνη την εποχή. Πολλοι μουσικοί ήδη υπέφεραν από τον αποκλεισμό πείνας του πολέμου που είχε  ξεσπάσει και στην υπόλοιπη Ευρώπη.


 Επίσης ο Λώρης Μαργαρίτης  ήταν μέλος  της ελλανοδίκου επιτροπής  διεθνούς διαγωνισμού πιάνου Chopin της Βαρσοβίας και κεντρικό μέλος της επιτροπής πιάνου του διεθνούς διαγωνισμού τραγουδιου και πιάνου της Βιέννης. Ιδρυτής και πρόεδρος της κινήσεως Μότσαρτ στην Ελλάδα.

Η Ακαδημία Μότσαρτ του απένειμε λίγο πρίν απο τον θάνατό του το ανώτατο μετάλλιο Μozart.
Η Ιντα Λώρη Μαργαρίτη με απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών κατοχύρωσε τον σύλλογο φίλων του Μozart Ελλάδας ΣΦΜ όπου διετέλεσε και πρόεδρος μέχρι τον θάνατο της το 1998.

Ανανέωση περιεχομένου  24/02/2021
© ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ MOZART - 1928-2021